secretaris@vleermuizendorp.nl

Categorie: Uncategorized

  • Nacht van de Vleermuis – 2024

    Eind augustus, om precies te zijn tijdens het laatste volle weekend van deze maand, worden vleermuizen overal in Europa (30 landen om precies te zijn) in het zonnetje gezet. Althans voor zover dat mogelijk is voor een dier dat voornamelijk in het donker actief is. Voor de 28ste keer wordt Bat Night gehouden, een initiatief van Eurobats dat in de jaren 90 in Polen en Frankrijk ontstond. Bat Night heeft als doel de vele fabels over vleermuizen uit de wereld te helpen en de onbekendheid over dit diertje te verminderen. Dit gebeurt door middel van diverse activiteiten, zoals lezingen, excursies, tellingen en het bouwen van vleermuiskasten.

    Onze plannen? Stichting Vleermuizendorp Neede gaat in samenwerking met het IVN Oost-Achterhoek gaat een lezing met excursie houden vanaf BrouwersNös in Groenlo. Dit ligt aan de stadsgracht van Grol!!

    Hieronder de relevante gegevens voor onze activiteit:

    Activiteit: De avond vindt plaats op een prachtige locatie in het vestingstadje Groenlo aan de stadsgracht. De lezing vindt plaats in het etablissement Brouwersnös, een restaurant en brouwerij gelegen aan de gracht. De excursie zal plaatsvinden op en langs de stadswallen en de gracht.
    Bij binnenkomst krijgt u een kop koffie met iets lekkers, na afloop een speciaal gebrouwen vleermuizenbiertje.

    Vertrekpunt : Proeflokaal Brouwersnös

    Organisator:  Stichting Vleermuizendorp Neede en IVN Oost Achterhoek

    Wanneer?: vrijdag 23 augustus 2024 van 19.45 uur tot 23.00 uur

    Voor wie?: Iedereen

    Kosten?: 7,50 euro pp. inclusief een kop koffie met iets lekkers en na afloop een vleermuizenbiertje. (of een ander drankje).

    Belangrijke opmerkingen: aanmelden via: secretaris@vleermuizendorp.nl of info@brouwersnos.nl

    Website: www.vleermuizendorp.nl en https://brouwersnos.nl

    Foto: Gewone Grootoor: Theo Bakker

  • Zoldertelling in Beltrum

    Op woensdag 31 juli om 9.30 uur stonden wij gedrieën voor de kerk van Beltrum, de Onze Lieve Vrouwe Hemelvaartkerk. Daar werden wij ontvangen door de koster die ons een rondleiding gaf met enige instructies. Wist je dat deze kerk een rijksmonument is?

    Naast het rijden van trajecten om vleermuizen te inventariseren, gebeurt het tellen ook door het bezoeken van (kerk)zolders. Dit komt omdat niet elk soort vleermuis goed te inventariseren is tijdens deze trajecten. Bepaalde soorten verblijven graag in kerken vanwege de rust, de duisternis en de vele schuilplekken.

    Welke vleermuizen verwachten we te vinden? De te verwachten soorten zijn de ingekorven vleermuis, de gewone en grijze grootoorvleermuis, de laatvlieger en de gewone dwergvleermuis. Hoewel niet alle soorten te verwachten zijn in de Achterhoek, er wordt nog weinig onderzoek gedaan, dus wie weet wat wij kunnen ontdekken.

    Het tellen van vleermuizen op (kerk)zolders doen wij in het kader van het NEM (Netwerk Ecologische Monitoring) meetprogramma Vleermuizen Zoldertellingen. Dit programma bestaat uit vrijwilligers die sinds 2007/2008 in de zomermaanden door heel Nederland zolders betreden om sporen van vleermuizen te zoeken. We letten vooral op uitwerpselen en de diertjes zelf. Uit deze gegevens kunnen trends in de populatie ontwikkelingen worden bepaald.

    Wil je meer lezen over de NEM-meetprogramma’s? Klik dan hier.

    Hebben wij iets gevonden? Jazeker. De experts zijn het erover eens dat het een grootoorvleermuis is. Maar of het een gewone of grijze grootoorvleermuis is, staat nog ter discussie! Op de website van de zoogdiervereniging staat een artikel van Bernadette van Noort over een verrassende vondst van dit soort in Ottersum. Ottersum ligt in Noord-Limburg en dit was toen, in 2017, het meest noordelijke vondst van een grijze grootoorvleermuis. En nu, bij ons op zolder, een grijze in Beltrum? De kans is uiterst klein, echter niet geheel nul. Dit motiveert ons om de zolders in de Achterhoek verder af te speuren.

    Naast het belang van goede foto’s hebben wij geleerd om de volgende keer kniebeschermers en een helm te dragen.. Dit voorkomt ongepaste termen in de kerk.

    Ons eerste kerkzoldertelling kunnen wij gerust een succes noemen. Volgende week gaan wij weer.

    Foto’s: Hillie & Pieter

    Tekst: Kevin

  • Vleermuis Transect Tellingen

    In Nederland worden allerlei meetprogramma’s uitgevoerd om te kijken hoe het gaat met de natuur. Hieronder vallen meetprogramma’s om ontwikkelingen bij zoogdieren vast te stellen. Aan de basis van bescherming van zoogdieren staat het verzamelen van gegevens: vragen als waar zitten deze dieren zich bevinden, hoe het gesteld is met de aantallen en of zij zich in nieuwe gebieden vestigen, zijn van belang. Dit doen wij niet alleen voor ons plezier; Nederland heeft vanuit de Habitatrichtlijn monitoringsverplichtingen.

    Voor vleermuizen zijn er meerdere van deze meetprogramma’s opgezet en de focus van dit artikel is de NEM-VTT meetprogramma. NEM-VTT staat voor: Netwerk Ecologische Monitoring – Vleermuis Transect Tellingen.

    Elk jaar vanaf 15 juli zijn er in Nederland groepen vleermuisenthousiastelingen bezig met het rijden van routes om een beeld te verkrijgen van hoe het er voor staat met bepaalde vleermuissoorten. In de gemeente Berkelland zijn wij sinds 2023 aan het rijden geslagen om gegevens aan te leveren aan de Zoogdiervereniging. En wij zijn mogelijk de jongste groep die hierbij betrokken is. Het programma loopt al sinds 2013 en in de afbeelding hiernaast is te zien waar er allemaal in 2023 gereden is. Rood staat voor gereden in 2023, grijs voor niet gereden in 2023.

    In de periode half juli tot eind augustus rijden wij drie verschillende routes waarbij wij elke route twee keer rijden. De eerste route, waarbij wij door Rietmolen, St. Isidorushoeve en Lochuizen rijden, is in de afgelopen twee weken meerdere keren geïnventariseerd. Tijd nu op door te gaan naar de andere routes.

    Wij rijden vanaf zonsondergang tot ongeveer 2 uur daarna. Dus als je een auto ziet rijden in het buitengebied met een vreemd apparaat bevestigd aan de raam van de passagier, dan weet je wat er gedaan wordt!!

    Kevin Collins

    Kaart van Nederland met NEM-VTT routes: ©Zoogdiervereniging

  • Maandag is Poetsdag

    Enkele jaren geleden, in oktober 2020 om precies te zijn, hebben wij vleermuiskasten opgehangen bij recreatiepark Marveld en bij Brouwersnös, beiden in Groenlo. Wij hadden het idee opgevat om te zien hoe snel de kasten bezet raakten en of er veel verplaatsing was van vleermuizen tussen de verschillende kasten. Om dit te monitoren heeft onze secretaris Wilko, woonachtig op steenworp afstand van beide locaties, regelmatig de fiets gepakt en rondjes gereden, daarbij speurend naar signalen van bewoning.

    Wij kunnen nu het volgende stellen: 

    De vleermuizen in Groenlo hebben onze kasten nog niet gevonden. Ze vliegen er wel, dit zien wij bij zowat elke excursie, maar erin verblijven (althans op momenten dat Wilko kijkt) doen zij niet. 

    De conclusie kan niet anders zijn dan dat de Groenlose vleermuizen het ergens anders te goed hebben, en dit vinden wij helemaal prima. Dieren die onze kasten gevonden zijn nachtvlinders, oorwurmen, spinnen en spechten. Zie hiervoor de foto van de vleermuiskast die niet meer geschikt is voor vleermuizen.

    Wij geven echter niet op. Alle kasten zijn schoongemaakt, rechtgehangen en eventuele hindernissen in de aanvliegroute zijn verwijderd.

    Een dag als vandaag staat garant voor leuke gesprekken met de gasten van Marveld en bezoekers van Brouwersnös. Het is mooi om te merken dat zoveel mensen vleermuizen een warm hart toedragen. 

    Op naar bewoning!!

    22 juli 2024

    Hillie, Wilko, Andrea & Kevin

  • Debuut nieuwe detectoren

    Vanavond was het zo ver, het debuut van onze nieuwe detectoren. Afgelopen winter waren onze techneuten druk in bezig met het bouwen van vleermuisdetectoren die wij uit wilden delen bij onze excursies.

    Het waren detectoren waarbij de elektronica veilig opgeborgen zat in een 3D-geprint kastje met ons logo erop. Hiermee willen wij de betrokkenheid van onze gasten nog meer verhogen. Kinderen kunnen dan zelf op zoek gaan naar vleermuizen terwijl ze zelf de knopen bedienen. Zij kunnen bepalen op welke frequentie ze de detector instellen en daardoor welke vleermuizen ze kunnen horen. Elk vleermuissoort heeft zijn eigen frequentie.

    Hoe dit zit? Elk vleermuis in Nederland stuurt een geluid uit die weerkaatst wordt door de omgeving. Door de weerkaatsing kan een vleermuis een beeld vormen van waar er bomen staan, insecten vliegen en waar er gebouwen staan. Hiermee creëert de vleermuis een kaart in zijn hoofd. Nou is het zo dat geluid uit geluidsgolven bestaat en deze hebben een bepaalde frequentie. En elk vleermuissoort heeft een voorkeursfrequentie. Ter illustratie: de gewone dwergvleermuis maakt geluidsgolven van 45 kHz, de rosse vleermuis golven van ongeveer 20 kHz en de ruige dwergvleermuis geluidsgolven van 38 kHz.

    Gisteren vlogen er weinig vleermuizen, keken zij allen naar de Eurovisie Songfestival? De vleermuissoort die wij zeker gezien en gehoord hebben was de gewone dwergvleermuis die op 45 kHz zit.

    Onze nieuwe detectoren zijn hiermee geslaagd.

    Veel dank gaat uit naar onze bouwers. Jullie weten wie jullie zijn. 

    Erika, Judith, Arie, Wilko & Kevin

  • Een goed bezochte vleermuiskast

    Op vrijdag 3 mei waren wij te gast bij Camping Lolotte in Neede, een natuur- en kindvriendelijke camping waar Sharon en Aart al jaren de scepter zwaaien. We bezoeken Lolotte al meerdere jaren en net als bij onze voorgaande bezoeken waren er enthousiaste kinderen aanwezig – zeer enthousiast.

     Het was mooi om te horen dat één meisje al meerdere keren bij onze vleermuizenavond aanwezig was geweest, en vanavond zat ze als een van de eersten klaar. Zij zat vooraan om de filmpjes goed te kunnen zien en het verhaal te horen. Haar eigen ervaringen met vleermuizen deelde ze met ons, waarvoor we dankbaar waren.

    Voor sommige mensen was te zien dat het een vermoeiende dag was geweest. 

    Rond 21 uur gingen we naar buiten en gingen we op pad met de detector. Zoals verwacht hoorden we de laatvlieger en de gewone dwerg op onze detectoren. Mogelijk vlogen er nog andere soorten, maar door de enthousiasme van de kinderen die riepen: ‘hier’ of ‘daar’ of ‘kijk daar vliegt er eentje’ hebben wij mogelijk wat soorten gemist.

    Wat Arie niet gemist heeft, was de eerste bezette vleermuizenkast in de geschiedenis van Stichting Vleermuizendorp Neede. Deze kasten hangen er inmiddels al minimaal 4 jaar, en er is nooit eerder bewoning vastgesteld. Ze zijn de afgelopen jaren zo leeg gebleven dat menig gids was vergeten om ze te bekijken. Gelukkig Arie niet!!

    Als een kind zo blij kwam hij ons, zijn mede-gidsen, het heugelijke nieuws vertellen dat één van de kasten bezet was met meerdere vlearmuze. Dit waren waarschijnlijk vrouwtjes (mogelijk met hun jongen) aangezien mei de kraamtijd is.

    Over enkele weken keren we vol enthousiasme terug bij Camping Lolotte.

    Foto’s: Erika

    Gidsen: Arie, Casper, Erika, Hillie, Kevin & Wilko

  • Op bezoek bij de Vrouwen van Borculo

    Het was een frisse, natte avond in Borculo toen ons man met de pet, genaamd Wilko, aan zijn boeiende verhaal over vleermuizen begon. Zo enthousiast was hij dat hij 10 minuten te vroeg begon waardoor Arie en Kevin op hun teentjes naar binnen moesten sluipen.

    De zaal was gevuld met zo’n veertig mensen, hoofdzakelijk vrouwen, wat niet gek was gezien het een avond was voor de vereniging ‘Vrouwen van Borculo’.

    Het werd een avond gevuld met allerlei weetjes over vleermuizen zoals hoe oud ze kunnen worden, hoeveel verschillende soorten er zijn en ook welke speciale gebeurtenis er vorig jaar plaatsvond in Winterswijk. Hier was een heuse kraamkolonie van de Mopsvleermuis gevonden, maar de precieze locatie wordt nog altijd onder de pet gehouden.

    Wilko wist de luisteraars ook te boeien met verhalen over vleermuizen op een zeilboot midden op het IJsselmeer en waarom hij om 7.30 uur uit bed gebeld was. Vleermuizen zijn nachtdieren en de mensen die zich ermee bezig houden zijn in ieder geval ochtendmensen.

    En alsof dat nog niet genoeg was wist Wilko mooi video’s uit de hoge hoed te toveren. Een video waarbij vampiervleermuizen lekker hun tanden in het been van een man konden zetten. De man in kwestie was vrijwilliger, maar het varken dat hetzelfde lot onderging in een ander video was dit vast en zeker niet.

    Ook wist Wilko veel te vertellen over het inventariseren van huizen en dat wij (Stichting Vleermuizendorp Neede) niet gevoelig waren voor steekpenningen.

    Aan het begin van de avond vroeg Wilko hoeveel dames vleermuizen een warm hart toedroegen. Amper drie handen gingen omhoog. Aan het eind van de avond zullen dat er vast en zeker veel, veel meer zijn geweest.

    Tekst: Kevin

  • Vleermuizen en Bijen gaan prima samen!

    Terwijl de vleermuizen nog in winterslaap zijn en de honingbijen hun kasten niet verlaten, is Hillie al bezig met een charmeoffensief voor vleermuizen. Zij krijgt hiervoor hulp van een innemende Grootoorvleermuis uit Bulgarije, maar verder doet zij het op eigen kracht.

    Beginnend zo’n 60 à 70 miljoen jaar geleden, met wat er uit fossielen bekend is over vleermuizen, ging zij gestaag naar het heden. Wat er in 2023 bekend is geworden vanuit wetenschappelijk onderzoek over de 1,6 cm lange penis van de Laatvlieger (22% van zijn lichaamslengte (Bij een man van 1.80 m zou dat zijn ……..)) tot de verrassende vondst van een kraamkolonie van Mopsvleermuizen hier in onze eigen Achterhoek. Tevens wist Hillie onze eigen stichting goed te presenteren door ons winterverblijf te bespreken, waarbij opgemerkt dient te worden dat wij (Arie) voor het eerst een Franjestaart hebben ontdekt. Gelukkig waarderen vleermuizen ook ons winterverblijf.

    In een kalenderjaar zijn er boeiende feiten te vertellen over vleermuizen, zoals de verschillende jachtstrategieën, het wel en wee van de winterslaap en de unieke voortplantingswijze van vleermuizen. Hierbij dient gezegd te worden dat #metoo de vleermuizen nog niet heeft bereikt, maar de dames zijn wel baas in eigen buik.

    Belangrijk hierbij te vermelden is dat vleermuizen ’s nachts vliegen en bijen overdag. Geen concurrentie of predator/prooi-relatie dus!

    Al met al een geslaagd begin van 2024 voor de SVN en de imkers van BHV Steunt Elkander.

    Hillie, Erika, Judith & Kevin

  • Te gast in het Praothuuske, Aalten

    Al op tijd reisden we af naar Aalten. Hier werden we warm verwelkomd en konden we in alle rust onze vereiste voorbereidingen treffen. Later vanachter een kop thee zagen we al snel ons publiek binnenkomen. Om 15.00 uur was de zaal gevuld met ruim 30 belangstellende ouderen.

    Na de door orgelmuziek begeleide samenzang en een korte inleiding door de voorzitter volgde in twee delen de powerpoint presentatie over vleermuizen. Aan interesse en vragen geen gebrek!

    De meeste toehoorders hadden ‘ze’ in hun lange leven zeker zien vliegen (of waren het toch vogels?),  hadden ze thuis op zolder of achter de luiken gehad. “Vieze beesten!”

    Dat standpunt werd gaandeweg de middag gelukkig bijgesteld. Naast een heleboel informatie vertelde Hillie weetjes die de tongen behoorlijk losmaakten. Onder andere toen we bij het onderwerp voortplanting beland waren. Een serieuze aangelegenheid voor vleermuizen.

    Zeker als we ons beseffen dat moeder vleermuis veelal slechts één jong per jaar krijgt.

    Dit toont ook maar weer aan hoe belangrijk de bescherming van dit bijzonder diertje is! 

    Na de sluiting met orgelmuziek en zang en een woord van de voorzitter, keerde iedereen weer huiswaarts.

    Wij kunnen met dank aan de organisatie terugkijken op een gezellige en waardevolle middag.

    Hillie & Erika

  • Zoldertellingen in Neede

    Voor de vleermuizengroep komt er een activiteit bij: de zoldertellingen. Hiervoor zijn we op een zaterdag in de ochtend bij elkaar gekomen. Als ik het klaslokaal binnenkom, staan de tafels in V-vorm voor het digibord. In ruim twee uur krijgen we een heleboel informatie over ons heen gestort. Een leerzame en toch ook gezellige ochtend. Onze leraar is de vleermuizencoördinator van de zoogdierenvereniging.

    Enkele weetjes uit de les:

    • De tellingen zijn ontstaan uit de vogeltellingen die gedaan werden. Sinds 1984 worden er aparte vleermuizen tellingen gehouden.
    • De zolders waar je kan tellen kunnen kerken, kloosters, boerderijen of schuren zijn en soms ook huiszolders.
    • Het zijn zomertellingen. In de winter zitten vleermuizen meer in ondergrondse ruimten waar het vochtig is en boven nul graden blijft.
    • Je telt meestal niet de vleermuizen maar de poep en vreetsporen. De verschillende
    • vleermuizen hebben verschillende grootte poepjes. Ze lijken een beetje op muizenkeutels maar omdat vleermuizen geen vezels eten, valt hun poep snel uit elkaar. Die van muizen is plakkerig.
    • Aangezien vleermuizen soms wel met honderd bij, tegen, op en over elkaar slapen kun je daar het beste een foto van maken en daarop thuis de neuzen tellen. Die houden ze aan de randen van de groep om adem te kunnen halen.
    • Er kunnen verschillende soorten op dezelfde plek slapen.

    Na de les krijgen we een broodjeslunch in de kantine en daarna vertrekken we naar de PKN kerk in Neede. Hier worden we hartelijk ontvangen door de koster Alie Timmerije. Als eerste beklimmen we de toren. Hier vinden we in de hoeken oude poepjes van verschillende soorten vleermuizen. We vergelijken deze met de gekregen poepkaart en hieruit trekken wij de conclusie dat de dwergvleermuis en de grootoorvleermuis in de toren hebben gezeten, maar dat is alweer even geleden.

    Na koffie, thee en koekjes gaan we ook nog naar de zolder. Hoewel het heel leuk is om het schip van de kerk van de andere kant te zien is hier nauwelijks een spoor van vleermuizen te vinden. Buiten bij de auto’s vullen we de gegevens van de proeftelling in op de formulieren die op de site van de zoogdierenvereniging in de database worden ingevoerd. Op basis van de tellingen worden statistisch trends berekend aan de hand waarvan er kan worden bepaald of er dat jaar meer of minder vleermuizen in Nederland zijn.

    Terwijl de vleermuizencoördinator zijn auto laat doorwaaien stel ik hem nog wat vragen. Want waarom moet je zo voorzichtig zijn met isoleren. Uiteraard is de vleermuis belangrijk in de voedselketen, maar in de kraamtijd zitten soms honderden vrouwtjesvleermuizen met jongen bij elkaar. Als deze verjaagd worden of vast komen te zitten in de isolatie is dat vergelijkbaar met het plotselinge vertrek van 100 gezinnen uit een dorp. Oke, dat zou een direct merkbaar verschil zijn.

    Persoonlijk hoop ik dat er een betaalbare oplossing komt waardoor we verder kunnen met woningen isoleren, maar nog wel de vleermuis behouden. Nu de handleiding doornemen in de winter en na de kraamtijd in de zomer gaan tellen.

    Mocht u zelf een zolder hebben of weten waar de afgelopen jaren vleermuizen zaten laat het ons weten dan kunnen we kijken of we daar kunnen gaan tellen.

    Foto’s: Pieter

    Tekst: Andrea