secretaris@vleermuizendorp.nl

Categorie: Uncategorized

  • Zolderbericht

    Zolderbericht

    Dat ik vleermuizen bij huis heb weet ik al heel lang. Zij zijn een vertrouwde verschijning op zomeravonden als ik lekker buiten zit. Maar wat wist ik ervan? Geen snars!

    Sinds ik lid ben van de Vleermuizenwerkgroep (SVDN: Stichting Vleermuizendorp Neede) heb ik er iets meer kijk op en ga ik actief op zoek. Ik wil er meer van weten.

    Met de vleermuisdetector (Teensybat) neem ik in mijn tuin drie soorten waar. Als eerste zie ik steeds de Rosse vleermuis door de lucht scheren om plotseling een adembenemende duikvlucht te nemen. Ik kom ogen tekort omdat ook meteen de Gewone dwergvleermuis langs komt fladderen. Als het dan schemerig wordt zie ik ook de Laatvlieger met een wat tragere vleugelslag.

    Maar waar hangen die dan overdag?

    Op een avond zag ik toevallig, afgetekend tegen de lucht en de dakrand, enkele vleermuizen het luchtruim kiezen. Daar dus, ergens achter de pannen, moeten ze overdag zitten.

    Op zolder achter het beschot vond ik een heleboel keutels, mooi glinsterend en droog verpulverd. Volgens de “keutel-zoekkaart” van de Zoogdierverening (zie foto) zijn ze van de Laatvlieger.

    Van de zomer heb ik alle keutels opgeruimd en schoon papier op de vloer van de zolder neergelegd. Als er dan nieuwe “poep” ligt, krijg ik informatie over recente bewoning. Ergens, eind september, was het papier nog schoon, geen keutels gevonden, maar vandaag, 3 november, was het raak. Niet veel maar verse Laatvlieger poepjes op het papier. Voorzichtig speurwerk tussen de balken en het isolatiepapier heeft er niet toe geleid dat ik ze gezien heb. Maar ik ben wel heel benieuwd of we overwinteringsgasten op zolder gaan krijgen.  Daarover bericht ik jullie later in het seizoen.

    Hillie

  • Zoldertellingen – Het vervolg

    De afgelopen weken hebben wij vier kerkzolders bezocht. Wij hebben honderden treden beklommen, ons meerdere keren het hoofd gestoten, spinnenrag van ons afgeveegd en vleermuizen gezien. Maar liefst drie hebben wij waargenomen.

    In de kerken van Beltrum, Groenlo en Zieuwent werden wij ieder keer getrakteerd op een grootoorvleermuis. In Neede gingen wij helaas met lege fotocamera’s naar huis. Kunnen wij hier conclusies aan verbinden? Helaas niet. Het is onbekend welk aandeel van de populatie (in dit geval vermoedelijk gewone grootoorvleermuis, maar ook de laatvlieger en de ingekorven vleermuis verblijven in gebouwen) op zolders verblijft en welk aandeel elders verblijft. Zodoende is het lastig (zo niet onmogelijk) om trends hieraan te verbinden. Wel leveren de zoldertellingen voor deze soorten belangrijke verspreidingsgegevens op.

    Was al deze inspanning de moeite waard? Goede vraag! Wij vonden van wel, want naast de waardevolle contacten en mooie gesprekken hebben wij nu ervaring in het determineren van vleermuispoepjes. Toch niet iets dat veel mensen op hun cv hebben staan:-)

    Volgens ons valt dit onder ‘learning on the job’. Want naast het uitvoeren van een belangrijke klus hebben wij ideeën voor de zomer van 2025. Wij willen onze Teensy Bats gaan inzetten, en wij willen dat de kerkzolders schoon van poepjes zijn voordat wij aan onze zoldertellingen beginnen. Dit zijn slechts enige van de ideeën die ontstaan zijn tijdens de tellingen. En laten wij eerlijk zijn, de vleermuis in de foto hiernaast hadden wij voor geen goud willen missen!

    Foto’s: Frans, Hillie & Pieter

    Tekst: Kevin

  • NEM-VTT Resultaten

    Het rijden van de zes routes zit erop. Het was zulk mooi vleermuisweer dat we bijna alle rondes (in totaal zes) in de tweede helft van juli hebben kunnen rijden. Dit was anders in 2023, toen we pas in augustus begonnen met rijden. Mooi dat het rijden zo voorspoedig is gegaan, maar aan dit voordeel kleeft ook een nadeel: hoe kunnen wij de gegevens interpreteren?

    Tijdens het rijden worden er opnames gemaakt, onder andere van sprinkhanen, sproei-installaties, machines en gelukkig ook van vleermuizen. We richten ons op vier soorten vleermuizen: de gewone dwergvleermuis, de ruige dwergvleermuis, de laatvlieger en de rosse vleermuis. Dit zijn vleermuissoorten die door heel Nederland voorkomen en op deze manier goed te inventariseren zijn. Deze soorten zijn bijvoorbeeld niet goed te volgen via het zoldertellen. Naast deze soorten worden er sporadisch andere soorten waargenomen, zoals de bosvleermuis en de watervleermuis.

    Er wordt door heel Nederland gereden door inmiddels bijna 30 teams, en geleidelijk aan worden er meer routes gereden en meer waarnemingen geanalyseerd. Tegenwoordig worden er jaarlijks meer dan 20.000 waarnemingen geanalyseerd. Dit zou toch moeten leiden tot een duidelijker beeld van het wel en wee van de vier bovengenoemde soorten. Maar laten we teruggaan naar onze gegevens.
    We verwachtten veel waarnemingen van de gewone dwergvleermuis, maar waarom hebben we nu de helft minder opnames dan in 2023? Heeft dit te maken met minder vleermuizen of mogelijk met minder sprinkhanen? Als er minder sprinkhanen zijn, betekent dit minder andere insecten en als gevolg daarvan minder vleermuizen? Of hebben we misschien minder waarnemingen gedaan van sproei-installaties? Het heeft dit voorjaar mogelijk zoveel geregend dat sproeien van akkers en tuinen niet nodig was (althans in de periode dat wij reden)! We zijn benieuwd naar de uitkomsten van onze analyses en het beeld van heel Nederland. Welke conclusies, indien mogelijk, zullen we vermoedelijk in de Telganger van voorjaar 2025 lezen? 

    Welke conclusies, indien mogelijk, zullen wij vermoedelijk in de Telganger van voorjaar 2025 lezen. 

    Tabellen uit de Telganger, voorjaar 2024: ©Zoogdiervereniging 

    Kevin Collins

  • Nacht van de Vleermuis – 2024

    Eind augustus, om precies te zijn tijdens het laatste volle weekend van deze maand, worden vleermuizen overal in Europa (30 landen om precies te zijn) in het zonnetje gezet. Althans voor zover dat mogelijk is voor een dier dat voornamelijk in het donker actief is. Voor de 28ste keer wordt Bat Night gehouden, een initiatief van Eurobats dat in de jaren 90 in Polen en Frankrijk ontstond. Bat Night heeft als doel de vele fabels over vleermuizen uit de wereld te helpen en de onbekendheid over dit diertje te verminderen. Dit gebeurt door middel van diverse activiteiten, zoals lezingen, excursies, tellingen en het bouwen van vleermuiskasten.

    Onze plannen? Stichting Vleermuizendorp Neede gaat in samenwerking met het IVN Oost-Achterhoek gaat een lezing met excursie houden vanaf BrouwersNös in Groenlo. Dit ligt aan de stadsgracht van Grol!!

    Hieronder de relevante gegevens voor onze activiteit:

    Activiteit: De avond vindt plaats op een prachtige locatie in het vestingstadje Groenlo aan de stadsgracht. De lezing vindt plaats in het etablissement Brouwersnös, een restaurant en brouwerij gelegen aan de gracht. De excursie zal plaatsvinden op en langs de stadswallen en de gracht.
    Bij binnenkomst krijgt u een kop koffie met iets lekkers, na afloop een speciaal gebrouwen vleermuizenbiertje.

    Vertrekpunt : Proeflokaal Brouwersnös

    Organisator:  Stichting Vleermuizendorp Neede en IVN Oost Achterhoek

    Wanneer?: vrijdag 23 augustus 2024 van 19.45 uur tot 23.00 uur

    Voor wie?: Iedereen

    Kosten?: 7,50 euro pp. inclusief een kop koffie met iets lekkers en na afloop een vleermuizenbiertje. (of een ander drankje).

    Belangrijke opmerkingen: aanmelden via: secretaris@vleermuizendorp.nl of info@brouwersnos.nl

    Website: www.vleermuizendorp.nl en https://brouwersnos.nl

    Foto: Gewone Grootoor: Theo Bakker

  • Zoldertelling in Beltrum

    Op woensdag 31 juli om 9.30 uur stonden wij gedrieën voor de kerk van Beltrum, de Onze Lieve Vrouwe Hemelvaartkerk. Daar werden wij ontvangen door de koster die ons een rondleiding gaf met enige instructies. Wist je dat deze kerk een rijksmonument is?

    Naast het rijden van trajecten om vleermuizen te inventariseren, gebeurt het tellen ook door het bezoeken van (kerk)zolders. Dit komt omdat niet elk soort vleermuis goed te inventariseren is tijdens deze trajecten. Bepaalde soorten verblijven graag in kerken vanwege de rust, de duisternis en de vele schuilplekken.

    Welke vleermuizen verwachten we te vinden? De te verwachten soorten zijn de ingekorven vleermuis, de gewone en grijze grootoorvleermuis, de laatvlieger en de gewone dwergvleermuis. Hoewel niet alle soorten te verwachten zijn in de Achterhoek, er wordt nog weinig onderzoek gedaan, dus wie weet wat wij kunnen ontdekken.

    Het tellen van vleermuizen op (kerk)zolders doen wij in het kader van het NEM (Netwerk Ecologische Monitoring) meetprogramma Vleermuizen Zoldertellingen. Dit programma bestaat uit vrijwilligers die sinds 2007/2008 in de zomermaanden door heel Nederland zolders betreden om sporen van vleermuizen te zoeken. We letten vooral op uitwerpselen en de diertjes zelf. Uit deze gegevens kunnen trends in de populatie ontwikkelingen worden bepaald.

    Wil je meer lezen over de NEM-meetprogramma’s? Klik dan hier.

    Hebben wij iets gevonden? Jazeker. De experts zijn het erover eens dat het een grootoorvleermuis is. Maar of het een gewone of grijze grootoorvleermuis is, staat nog ter discussie! Op de website van de zoogdiervereniging staat een artikel van Bernadette van Noort over een verrassende vondst van dit soort in Ottersum. Ottersum ligt in Noord-Limburg en dit was toen, in 2017, het meest noordelijke vondst van een grijze grootoorvleermuis. En nu, bij ons op zolder, een grijze in Beltrum? De kans is uiterst klein, echter niet geheel nul. Dit motiveert ons om de zolders in de Achterhoek verder af te speuren.

    Naast het belang van goede foto’s hebben wij geleerd om de volgende keer kniebeschermers en een helm te dragen.. Dit voorkomt ongepaste termen in de kerk.

    Ons eerste kerkzoldertelling kunnen wij gerust een succes noemen. Volgende week gaan wij weer.

    Foto’s: Hillie & Pieter

    Tekst: Kevin

  • Vleermuis Transect Tellingen

    In Nederland worden allerlei meetprogramma’s uitgevoerd om te kijken hoe het gaat met de natuur. Hieronder vallen meetprogramma’s om ontwikkelingen bij zoogdieren vast te stellen. Aan de basis van bescherming van zoogdieren staat het verzamelen van gegevens: vragen als waar zitten deze dieren zich bevinden, hoe het gesteld is met de aantallen en of zij zich in nieuwe gebieden vestigen, zijn van belang. Dit doen wij niet alleen voor ons plezier; Nederland heeft vanuit de Habitatrichtlijn monitoringsverplichtingen.

    Voor vleermuizen zijn er meerdere van deze meetprogramma’s opgezet en de focus van dit artikel is de NEM-VTT meetprogramma. NEM-VTT staat voor: Netwerk Ecologische Monitoring – Vleermuis Transect Tellingen.

    Elk jaar vanaf 15 juli zijn er in Nederland groepen vleermuisenthousiastelingen bezig met het rijden van routes om een beeld te verkrijgen van hoe het er voor staat met bepaalde vleermuissoorten. In de gemeente Berkelland zijn wij sinds 2023 aan het rijden geslagen om gegevens aan te leveren aan de Zoogdiervereniging. En wij zijn mogelijk de jongste groep die hierbij betrokken is. Het programma loopt al sinds 2013 en in de afbeelding hiernaast is te zien waar er allemaal in 2023 gereden is. Rood staat voor gereden in 2023, grijs voor niet gereden in 2023.

    In de periode half juli tot eind augustus rijden wij drie verschillende routes waarbij wij elke route twee keer rijden. De eerste route, waarbij wij door Rietmolen, St. Isidorushoeve en Lochuizen rijden, is in de afgelopen twee weken meerdere keren geïnventariseerd. Tijd nu op door te gaan naar de andere routes.

    Wij rijden vanaf zonsondergang tot ongeveer 2 uur daarna. Dus als je een auto ziet rijden in het buitengebied met een vreemd apparaat bevestigd aan de raam van de passagier, dan weet je wat er gedaan wordt!!

    Kevin Collins

    Kaart van Nederland met NEM-VTT routes: ©Zoogdiervereniging

  • Maandag is Poetsdag

    Enkele jaren geleden, in oktober 2020 om precies te zijn, hebben wij vleermuiskasten opgehangen bij recreatiepark Marveld en bij Brouwersnös, beiden in Groenlo. Wij hadden het idee opgevat om te zien hoe snel de kasten bezet raakten en of er veel verplaatsing was van vleermuizen tussen de verschillende kasten. Om dit te monitoren heeft onze secretaris Wilko, woonachtig op steenworp afstand van beide locaties, regelmatig de fiets gepakt en rondjes gereden, daarbij speurend naar signalen van bewoning.

    Wij kunnen nu het volgende stellen: 

    De vleermuizen in Groenlo hebben onze kasten nog niet gevonden. Ze vliegen er wel, dit zien wij bij zowat elke excursie, maar erin verblijven (althans op momenten dat Wilko kijkt) doen zij niet. 

    De conclusie kan niet anders zijn dan dat de Groenlose vleermuizen het ergens anders te goed hebben, en dit vinden wij helemaal prima. Dieren die onze kasten gevonden zijn nachtvlinders, oorwurmen, spinnen en spechten. Zie hiervoor de foto van de vleermuiskast die niet meer geschikt is voor vleermuizen.

    Wij geven echter niet op. Alle kasten zijn schoongemaakt, rechtgehangen en eventuele hindernissen in de aanvliegroute zijn verwijderd.

    Een dag als vandaag staat garant voor leuke gesprekken met de gasten van Marveld en bezoekers van Brouwersnös. Het is mooi om te merken dat zoveel mensen vleermuizen een warm hart toedragen. 

    Op naar bewoning!!

    22 juli 2024

    Hillie, Wilko, Andrea & Kevin

  • Debuut nieuwe detectoren

    Vanavond was het zo ver, het debuut van onze nieuwe detectoren. Afgelopen winter waren onze techneuten druk in bezig met het bouwen van vleermuisdetectoren die wij uit wilden delen bij onze excursies.

    Het waren detectoren waarbij de elektronica veilig opgeborgen zat in een 3D-geprint kastje met ons logo erop. Hiermee willen wij de betrokkenheid van onze gasten nog meer verhogen. Kinderen kunnen dan zelf op zoek gaan naar vleermuizen terwijl ze zelf de knopen bedienen. Zij kunnen bepalen op welke frequentie ze de detector instellen en daardoor welke vleermuizen ze kunnen horen. Elk vleermuissoort heeft zijn eigen frequentie.

    Hoe dit zit? Elk vleermuis in Nederland stuurt een geluid uit die weerkaatst wordt door de omgeving. Door de weerkaatsing kan een vleermuis een beeld vormen van waar er bomen staan, insecten vliegen en waar er gebouwen staan. Hiermee creëert de vleermuis een kaart in zijn hoofd. Nou is het zo dat geluid uit geluidsgolven bestaat en deze hebben een bepaalde frequentie. En elk vleermuissoort heeft een voorkeursfrequentie. Ter illustratie: de gewone dwergvleermuis maakt geluidsgolven van 45 kHz, de rosse vleermuis golven van ongeveer 20 kHz en de ruige dwergvleermuis geluidsgolven van 38 kHz.

    Gisteren vlogen er weinig vleermuizen, keken zij allen naar de Eurovisie Songfestival? De vleermuissoort die wij zeker gezien en gehoord hebben was de gewone dwergvleermuis die op 45 kHz zit.

    Onze nieuwe detectoren zijn hiermee geslaagd.

    Veel dank gaat uit naar onze bouwers. Jullie weten wie jullie zijn. 

    Erika, Judith, Arie, Wilko & Kevin

  • Een goed bezochte vleermuiskast

    Op vrijdag 3 mei waren wij te gast bij Camping Lolotte in Neede, een natuur- en kindvriendelijke camping waar Sharon en Aart al jaren de scepter zwaaien. We bezoeken Lolotte al meerdere jaren en net als bij onze voorgaande bezoeken waren er enthousiaste kinderen aanwezig – zeer enthousiast.

     Het was mooi om te horen dat één meisje al meerdere keren bij onze vleermuizenavond aanwezig was geweest, en vanavond zat ze als een van de eersten klaar. Zij zat vooraan om de filmpjes goed te kunnen zien en het verhaal te horen. Haar eigen ervaringen met vleermuizen deelde ze met ons, waarvoor we dankbaar waren.

    Voor sommige mensen was te zien dat het een vermoeiende dag was geweest. 

    Rond 21 uur gingen we naar buiten en gingen we op pad met de detector. Zoals verwacht hoorden we de laatvlieger en de gewone dwerg op onze detectoren. Mogelijk vlogen er nog andere soorten, maar door de enthousiasme van de kinderen die riepen: ‘hier’ of ‘daar’ of ‘kijk daar vliegt er eentje’ hebben wij mogelijk wat soorten gemist.

    Wat Arie niet gemist heeft, was de eerste bezette vleermuizenkast in de geschiedenis van Stichting Vleermuizendorp Neede. Deze kasten hangen er inmiddels al minimaal 4 jaar, en er is nooit eerder bewoning vastgesteld. Ze zijn de afgelopen jaren zo leeg gebleven dat menig gids was vergeten om ze te bekijken. Gelukkig Arie niet!!

    Als een kind zo blij kwam hij ons, zijn mede-gidsen, het heugelijke nieuws vertellen dat één van de kasten bezet was met meerdere vlearmuze. Dit waren waarschijnlijk vrouwtjes (mogelijk met hun jongen) aangezien mei de kraamtijd is.

    Over enkele weken keren we vol enthousiasme terug bij Camping Lolotte.

    Foto’s: Erika

    Gidsen: Arie, Casper, Erika, Hillie, Kevin & Wilko

  • Op bezoek bij de Vrouwen van Borculo

    Het was een frisse, natte avond in Borculo toen ons man met de pet, genaamd Wilko, aan zijn boeiende verhaal over vleermuizen begon. Zo enthousiast was hij dat hij 10 minuten te vroeg begon waardoor Arie en Kevin op hun teentjes naar binnen moesten sluipen.

    De zaal was gevuld met zo’n veertig mensen, hoofdzakelijk vrouwen, wat niet gek was gezien het een avond was voor de vereniging ‘Vrouwen van Borculo’.

    Het werd een avond gevuld met allerlei weetjes over vleermuizen zoals hoe oud ze kunnen worden, hoeveel verschillende soorten er zijn en ook welke speciale gebeurtenis er vorig jaar plaatsvond in Winterswijk. Hier was een heuse kraamkolonie van de Mopsvleermuis gevonden, maar de precieze locatie wordt nog altijd onder de pet gehouden.

    Wilko wist de luisteraars ook te boeien met verhalen over vleermuizen op een zeilboot midden op het IJsselmeer en waarom hij om 7.30 uur uit bed gebeld was. Vleermuizen zijn nachtdieren en de mensen die zich ermee bezig houden zijn in ieder geval ochtendmensen.

    En alsof dat nog niet genoeg was wist Wilko mooi video’s uit de hoge hoed te toveren. Een video waarbij vampiervleermuizen lekker hun tanden in het been van een man konden zetten. De man in kwestie was vrijwilliger, maar het varken dat hetzelfde lot onderging in een ander video was dit vast en zeker niet.

    Ook wist Wilko veel te vertellen over het inventariseren van huizen en dat wij (Stichting Vleermuizendorp Neede) niet gevoelig waren voor steekpenningen.

    Aan het begin van de avond vroeg Wilko hoeveel dames vleermuizen een warm hart toedroegen. Amper drie handen gingen omhoog. Aan het eind van de avond zullen dat er vast en zeker veel, veel meer zijn geweest.

    Tekst: Kevin