Auteur: Neede Bat Village Foundation

Nieuwe detectoren voor het seizoen

Om van vleermuizen te kunnen genieten, heb je apparatuur nodig. Maar waar begin je?

Een goed startpunt is een batdetector. Dit apparaat maakt vleermuizen hoorbaar voor mensen. Naast het feit dat vleermuizen de enige zoogdieren zijn die kunnen vliegen, gebruiken ze ook echolocatie. Dit principe wordt onder andere ook toegepast door walvissen en dolfijnen. Maar hoe werkt het precies?

Het menselijke gehoor reikt tot maximaal 20 kHz. Alle frequenties daarboven zijn voor mensen niet hoorbaar, vooral niet voor volwassenen. Vanaf ongeveer het dertigste levensjaar begint het gehoor achteruit te gaan, waardoor we steeds minder goed hoge frequenties kunnen waarnemen.

Vleermuisecholocatie begint bij ongeveer 18 kHz en kan oplopen tot boven de 100 kHz. Elke vleermuissoort heeft een specifieke frequentie. En hier komen onze detectoren van pas: zij zetten de voor ons onhoorbare echolocatie van vleermuizen om in geluiden die wij wél kunnen horen. Zo roept de gewone dwergvleermuis met een frequentie van 45 kHz, terwijl de rosse vleermuis ongeveer 20 kHz gebruikt. Dit is een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid, want factoren zoals de omgeving (bos of open gebied), het aantal vleermuizen en de reden van het roepen spelen allemaal een rol. Dit alles maakt het observeren van vleermuizen zowel uitdagend als fascinerend.

Hier is een geluidsopname van een gewone dwergvleermuis.

Omdat vleermuizen ‘s avonds actief zijn, is een zaklamp vanzelfsprekend een essentieel onderdeel van de uitrusting van elke vleermuisliefhebber. Daar hoef ik waarschijnlijk niets over uit te leggen.

Tekst: Kevin
Foto: Kevin
Opname: Wim

In 2025 gaan wij ons met een groep mensen verdiepen in vleermuizen. Niet verrassend voor een stichting die zich richt op vleermuizen, toch? Klopt! Maar 2025 staat specifiek in het teken van het determineren van vleermuizen in kasten – vleermuiskasten, om precies te zijn.

Verschillende vleermuissoorten maken gebruik van kasten, en dat op verschillende momenten van het jaar. Denk aan de kraamperiode, het baltsseizoen of de winterverblijfplaats. Voor iedere vleermuis wat wils! Maar voor ons als ‘deskundigen’ brengt dit een flinke uitdaging met zich mee: hoe bepalen we welke vleermuis we zien wanneer we in een kast kijken?

Waar gaan wij zoal op letten?

Een vleermuis determineren doe je aan de hand van allerlei kenmerken, zoals de lengte en vorm van de tragus, de lengte van de tenen, knobbels op de neus en de kleur van de vacht op buik en rug. Prachtig hoe je een vleermuis aan zoveel kenmerken kunt herkennen, maar in de praktijk blijkt dit lastiger dan gedacht – iets waar we deze week achter kwamen.

Verdieping van kennis

Met een twintigtal foto’s zijn wij als ware detectives aan de slag gegaan om elke vleermuis op naam te brengen. Gewapend met boeken en tabellen vol gegevens probeerden we de juiste soort te bepalen. Beschrijvingen als “zak aardappels”, “punker onder de vleermuizen” en “contrasterend gezichtsmasker” bleken daarbij verrassend behulpzaam. Daarentegen zijn termen als “middelgrote vleermuis” en “buik heeft de kleur van koffie met melk” minder bruikbaar wanneer je een foto bekijkt die met een flits is gemaakt.

Zo ben je al jaren bezig met vleermuizen en brengt 2025 toch weer een nieuwe uitdaging met zich mee. Tot nu toe bestond onze ervaring vooral uit het determineren van vleermuizen vanuit een luie stoel, aan de hand van geluiden en sonogrammen.

Binnenkort gaan wij naar buiten om vleermuizen in hun natuurlijke habitat, dus in vleermuiskasten😊, te determineren.

Vleermuizen? Een hobby voor het leven!

PS: Wij werden getrakteerd op oudewijvenkoek. Hier mag je van alles achter zoeken 😊

Tekst: Kevin

Foto’s: Hillie & Kevin